Với đặc trưng khí hậu nhiệt đới của Việt Nam, việc chọn giải pháp chống nóng luôn là mối bận tâm của các chủ nhà. Trong đó, dùng lam bưng bít là giải pháp hữu hiệu, nếu khéo còn giúp cân bằng âm dương, tăng lợi thế phong thủy cho ngôi nhà.
Lam tránh nắng thực ra đã rất phổ quát từ thời thánh sư xưa, chính là những tấm phên, liếp bằng tre, lá hay rào, dậu cây xanh quanh nhà. Từ thập niên 50-70, các loại lam chắn bằng bê tông bắt đầu xuất hiện, với nhiều tạo hình phong phú, không chỉ giúp chống nắng nóng mà còn làm đẹp cho kiến trúc mặt ngoài.
Ngoài tác dụng chắn nắng gắt, tại các thành thị, hệ lam mặt ngoài công trình còn giúp ngăn bụi, mưa tạt, giảm tiếng ồn và bảo đảm sự riêng tư cho không gian phía trong. Về mặt phong thủy, lam chắn chính là vật dụng hữu hiệu để giảm các năng lượng trực xung tác động từ phía bên ngoài, tạo ra không gian an yên cho người ngụ cư, nhất là ở những vị trí gần đường lớn. Do đó, việc dùng lam chắn có rất nhiều tác dụng, chứ không đơn giản chỉ là chống nắng, gia chủ nên có sự đầu tư hiệp.
chọn lựa chất liệu, hình thức lam phù hợp hướng nhà, kiểu nhà
Gia chủ có thể cứ vào một vài gợi ý dưới đây để lựa chọn lam che thích hợp với nhu cầu, sở thích và khả năng kinh tế:
- Về hình thức:
lựa chọn hình thức lam chắn, ngoài dựa vào thị hiếu cá nhân chủ nghĩa (có người thích vây bọc kín quanh nhà, có người thích khoáng đãng) nên cứ vào điều kiện ngoại cảnh phía ngoài công trình.
Cụ thể, nếu ngôi nhà có kiến trúc biệt thự, nhà vườn, xung quanh nhiều cây xanh, vườn tược, mặt nước mát mẻ… thì chỉ cần dùng lam ở mặt có nắng gắt, gió lùa, ưu tiên mặt thoáng mở về nơi có khung cảnh đẹp. Ở những hướng thuận lợi về khí hậu như Đông, Đông Nam, Nam… lam chắn chủ yếu đáp ứng tính thẩm mỹ hoặc đảm bảo riêng tây thì cần bố trí mặt rỗng nhiều hơn, tăng cảm giác gần gụi với tự nhiên. Hệ lam nên có kiểu dáng nhẹ nhõm, tốt nhất nên chọn loại có thể di chuyển linh hoạt để giảm các tác động ngoại cảnh trực tiếp từ bên ngoài mà vẫn bảo đảm thẩm mỹ.
Ngược lại với nhà phố mặt tiền đường, xung quanh rầm rĩ, nhiều khói bụi, nên xử lý lam đặc nhiều hơn, chỉ cần bảo đảm phần rỗng vừa đủ để thông gió và lấy thoáng. Nếu mặt thoáng song song là hướng nắng gắt, nên ưu tiên loại lam một mực như tường gạch hoa hay dạng nan dọc, xiên. Nếu mặt thoáng ở hướng khí hậu mát mẻ, có thể giảm bớt phần đặc, tăng phần rỗng, chọn loại lam có thể di động điều chỉnh khoảng hở như lam lá liễu, lam cuốn…
- Về chất liệu:
Theo thiên hướng phát triển của ngành xây dựng, kiến trúc, lam chắn mặt tiền nhà ngày một đa dạng về chất liệu, mẫu mã. Ngoài chất liệu phổ biến là bê tông còn có kính, tấm tản nhiệt, hợp kim nhôm, gỗ thiên nhiên, gỗ nhựa…
Lam bằng bê tông ăn nhập với những mặt tiền nhà đủ lớn, nằm ở phía khí hậu hà khắc. Loại lam này có ưu điểm giá rẻ, mẫu mã đa dạng, bền, không cần duy tu bảo dưỡng, nhược điểm là một mực, không thể điều chỉnh theo thời điểm.
Lam kính có tính thẩm mỹ cao nhưng chỉ ăn nhập với những hướng khí hậu mát mẻ, nếu hướng có nhiều nắng gắt phải phối hợp thêm rèm che đậy.
Lam bằng hợp kim nhôm hoặc gỗ nhựa được chuộng nhờ mẫu mã đa dạng, giá vừa phải và có thể linh động điều chỉnh khoảng rỗng – đặc theo nhu cầu hoặc tác động của ánh nắng từng thời khắc trong ngày.
Vài năm gần đây, lam che bằng cây xanh cũng được nhiều người thương thích nhờ tạo cảm giác mát mẻ, gần gũi thiên nhiên nhưng nhược điểm là dễ vấn sâu bọ và luôn phải tu sửa, chăm sóc.
- Về kích thước:
Nên tính nết kích cỡ lam phù hợp với diện tích mặt xúc tiếp ánh nắng cũng như kiến trúc công trình. kích thước từng loại còn dựa trên khoảng cách với không gian sử dụng bên trong, phần đặc - rỗng của lam. Với các thiết kế nhà phố đương đại, dù việc chọn kích tấc lam khá linh hoạt nhưng cũng cần tuân theo ý đồ thiết kế và công năng sử dụng cụ thể. Trong phong thủy, việc chọn lựa này chính là dựa trên nguyên tắc “hình theo thế”, giúp bảo đảm sự hài hòa giữa công năng, kiến trúc và thẩm mỹ.
cân bằng âm dương cho những hướng nhà nhiều nắng gắt
Nhà ở phía có nhiều nắng như Tây, Tây Nam, Tây Bắc sẽ có nhiều dương khí. Dương khí quá mạnh thường gây cảm giác bức bối, khó chịu cho người cư ngụ. Do đó, việc tuyển lựa lam mặt ngoài nhà ra sao cũng tác động tới cân bằng âm – dương cho ngôi nhà.
- Nếu nhà ở hướng nắng gắt, nên chọn lam có khe hở nhỏ, thậm chí kết hợp khối đặc để giảm bớt bức xạ, tăng thêm bóng đổ, tức là làm giảm Dương khí cho ngôi nhà. Những hướng nhà này phù hợp với lam có cấu trúc đứng, xiên, có thể kết hợp với lam ngang.
- Nếu nhà ở hướng nắng dịu và nhiều gió mát như Đông Nam, Đông thì nên chọn lam thưa thoáng để có thể đón được ánh nắng buổi sáng. Những hướng nhà này hiệp với lam có cấu trúc ngang.
- Nhà ở các tầng cao có tính Dương mạnh hơn nên cũng cần hệ lam dày hơn để giảm cường độ nắng nóng. trái lại, những ngôi nhà thấp tầng hoặc bị công trình khác quây kín, nhà ở hướng bắc ít nắng... nên mở thêm cửa để có nhiều ánh sáng, nếu dùng lam cũng chọn loại nhẹ nhõm hơn.
Nhìn chung, để có được cấu trúc lam hợp lý, thẩm mỹ và hài hòa công năng cần phân bố hợp lý về nguyên liệu, tỷ lệ, số lượng, khoảng cách... các mặt đứng bên ngoài và cả không gian từ bên trong nhìn ra. Không nên dùng quá nhiều lam hoặc dùng lam ở hướng ít nắng vì không những mất thẩm mỹ mà còn làm giảm tầm nhìn, ánh sáng, khả năng thông gió cho ngôi nhà.
